Novas

A exposición “Ricardo Portela, inmorrente” pode visitarse ata o 21 de novembro no vestíbulo do Pazo Provincial da Deputación de Pontevedra, en horario de 9:00 a 20:00 horas e con entrada libre. Organizada pola Deputación de Pontevedra e pola Asociación Cultural Pai da Cana, e comisariada polo gaiteiro Óscar Ibáñez, esta mostra rende homenaxe a un dos grandes nomes da música tradicional galega, Ricardo Portela, o mestre do toque pechado e símbolo da gaita galega como instrumento inmorrente.  

O acto inaugural contou coa presenza do deputado de Cultura, Xuventude, Reto Demográfico e Desenvolvemento Rural, e tamén alcalde de Cerdedo-Cotobade, Jorge Cubela López, do neto do gaiteiro, Gonzalo Lorenzo Portela, e do amigo persoal do homenaxeado, Xoán López. A inauguración estivo tamén acompañada pola música en directo de Álvaro Novegil (á gaita) e Andrés Vilán (ao tambor).  

Cubela destacou que “non se trata dunha exposición calquera, senón dunha que defende e pon en valor a obra dun mestre de mestres”. Subliñou ademais o orgullo de acoller esta homenaxe no Pazo Provincial, “a casa de todos os pontevedreses”, e salientou o humanismo e a xenerosidade de Ricardo Portela, lembrando que, “nunha época de poucos recursos, financiaba do seu peto que houbese cativada con acceso á formación musical”.  

O comisario Óscar Ibáñez explicou que a exposición xorde do seu propio proceso de investigación arredor da figura do músico de Viascón: “Cando entrei na agrupación Celme de Pontevedra coñecín a Álvaro Novegil, e na súa palabra estaba Ricardo Portela. Dalgunha maneira, formaba parte do noso día a día. Non telo coñecido persoalmente foi o que me levou a investigar quen era e o que significaba ser gaiteiro”.  

A mostra está composta por oito paneis e varias vitrinas con instrumentos, vestiario, discos, casetes, fotografías, libros, recortes de prensa e material persoal que percorren a traxectoria vital e artística de Portela, estreitamente vencellada a Viascón, Vigo e Pontevedra. Tamén se destaca a súa relación coas asociacións culturais e o seu papel na transmisión da tradición gaitística galega ás novas xeracións.  

Durante o acto, Xoán López lembrou a figura do mestre cunha fonda emoción: “Coñecino sendo un mozo e impresionábame a súa presenza. Era un personaxe grandioso, pero tal era a súa humanidade que axiña o sentías como un amigo. Como gaiteiro era extraordinario, un grande entre os grandes, pero o ser humano superaba con moito ao gaiteiro”.  

Ricardo Portela (Viascón, Cerdedo-Cotobade, 1920 – Pontevedra, 1992) foi unha figura poliédrica, dono dun humor finísimo e dunha esixencia artística que o definía. O seu legado marcou a evolución da gaita galega moderna, e a súa influencia perdura en moitos intérpretes actuais, entre eles o propio Óscar Ibáñez.  

Ademais, Portela contribuíu de maneira decisiva a revalorizar o traballo dos vellos gaiteiros da Terra de Montes, como Avelino Cachafeiro ou Xan de Campañó, incorporando parte do seu repertorio e adaptándoo ao seu estilo persoal. O seu profundo respecto polos gaiteiros de Soutelo, especialmente polos irmáns Avelino e Castor Cachafeiro, deixou unha pegada permanente na súa música, convertendo a Terra de Montes nunha presenza constante no seu discurso artístico.  

Entre o material exposto pódense ver tamén documentos gráficos sobre Avelino e Castor Cachafeiro, achegados grazas á colaboración das Músicas da Terra de Montes, reforzando así a conexión entre Viascón e Soutelo como dous núcleos fundamentais da nosa tradición gaitística.  

“Ricardo Portela, inmorrente” é moito máis ca unha exposición: é unha viaxe emocional pola historia viva da gaita galega, un recoñecemento ao gaiteiro e ao ser humano, e unha homenaxe merecida a quen fixo da música tradicional un legado inmortal e compartido por todo o pobo galego.