María Baselisa Argentina Doval Mariño

María Baselisa Argentina Doval Mariño naceu no lugar de Masgalán de Arriba, na parroquia de Aciveiro. Este dezaseis de setembro de 2025 cumprirá noventa e cinco anos, e lévaos ben levados. Ten tres nomes, pero todos a coñecen como Baselisa, aínda que o seu home, José Doval Canabal, sempre lle chamaba María. Coñecéronse ruando, como era costume, e así comezou unha vida chea de música, bailes e memorias que Baselisa aínda conta coa mesma viveza de cando era nova.

Daquela, os invernos eran duros, longos e fríos, con noites de neve, vento e choivas persistentes. Pero, aínda así, a xente non se deixaba vencer pola dureza da estación. As noites enchíanse de vida nas ruadas, que se facían á luz dos candís. Ás veces, xuntábanse nos baixos das casas ou nas palleiras. Baselisa contaba unha anécdota sobre iso: as veciñas do lugar decidiron construír un caseto para poder facer as ruadas e fixeron un entre todos con paus, xestas e palla, aproveitando que daquela había moito centeo e sobraba material. Non todo era ledicia, porque os mozos do propio pobo, que non querían forasteiros nas festas, viñeron unha noite e queimárono. A pesar diso, e malia as dificultades do tempo, as ruadas non paraban, e cada xoves e domingo os mozos e mozas seguían a xuntarse para cantar, tocar e bailar, fuxindo así do frío e da escuridade ata que comezaba a Coresma.

Ela recordaba así una copla que dice o seguinte:

Adiós martes de entroido
nunca te houbera no mundo
por unha noite de chea
sete semanas de auno*.
*xaxuar: Absterse de comer durante certo tempo.

As músicas que soaban nas ruadas eran a jota, a muiñeira, o pasodoble e tamén o "trepa toupeiros", que todos bailaban con entusiasmo. A pandeireta era a raíña das noites: dúas mozas tocaban e cantaban, mentres o resto bailaba. As pandeiretas sempre estaban preparadas no lugar da ruada, aínda que hoxe Baselisa xa non recorda ben de onde viñan, quen as traía ou onde as mercaban. Aínda ten recordo doutras compañeiras que tocaban con ela a pandeireta nas ruadas, coma Carme, outra Carme, Sofía ou Arghemira. Moitas veces tamén aprendían coplas novas que mercaban aos cegos ambulantes...