Un século de lenda: Avelino Cachafeiro, o mellor gaiteiro de Galicia (1924-2024)
Revista Raigame

O artigo Un século de lenda: Avelino Cachafeiro, o mellor gaiteiro de Galicia (1924-2024), escrito por Rubén Troitiño e publicado na revista Reigame, número 51, afonda na figura de Avelino Cachafeiro Bugallo, máis coñecido como O Gaiteiro de Soutelo. Trátase dun percorrido exhaustivo pola súa vida e traxectoria, destacando a súa contribución á música galega e o seu papel como referente indiscutible da gaita. A través de fontes documentais e testemuñas, o autor reconstrúe a historia deste artista, que acadou a fama tras gañar o prestixioso certame de gaitas de Santiago de Compostela en 1924, evento que marcaría un fito na súa carreira e o consolidaría como o mellor gaiteiro de Galicia.

O artigo comeza cunha detallada biografía de Avelino Cachafeiro, desde a súa infancia nunha familia de músicos en Soutelo de Montes (Forcarei) ata a súa formación musical autodidacta, influída polo seu pai e o seu avó. Avelino non só perfeccionou a súa técnica desde moi novo, senón que tamén desenvolveu un estilo único, que máis tarde plasmaría no cuarteto Os Gaiteiros de Soutelo, xunto cos seus irmáns e o seu pai. Este grupo destacou pola súa innovadora combinación de dúas gaitas, tambor e bombo, unha formación que revolucionou o panorama da música tradicional galega. O artigo tamén aborda o impacto que tiveron as súas actuacións e como, grazas á súa calidade musical, acadaron un gran recoñecemento dentro e fóra de Galicia.

Outro aspecto fundamental que se trata no artigo é a relevancia da súa vitoria no certame de 1924, celebrado na Praza da Quintana de Santiago de Compostela, un feito que foi amplamente recollido pola prensa da época e que mesmo inspirou ao escritor Castelao, quen lle dedicou un poema e un debuxo. Avelino, xunto co seu irmán Castor, impúxose a outros gaiteiros nunha competición na que tivo que interpretar a "Alborada de Veiga" e unha peza de libre elección. Este triunfo impulsou a súa carreira e consolidou a súa fama, levándoo a realizar gravacións discográficas coa Casa Regal e a emprender xiras internacionais, como a súa exitosa viaxe a Bos Aires en 1929, onde actuou para a comunidade galega emigrada.

Ademais da súa faceta como músico, o artigo destaca outros aspectos da vida de Avelino Cachafeiro, como o seu talento artístico noutras disciplinas e o seu espírito emprendedor. Foi un home polifacético que explorou a pintura, a escultura e a poesía, chegando a publicar en 1969 o libro Voando coas aas da vida, prologado por Otero Pedrayo. Tamén puxo en marcha diferentes negocios en Soutelo de Montes, como unha sala de baile, un surtidor de gasolina e unha funeraria. Con todo, a súa vida persoal estivo marcada por traxedias, como a morte do seu fillo e, máis tarde, o falecemento da súa esposa en 1956, feito que o levou a afastarse definitivamente da música, sumíndoo nun profundo silencio.

Este artigo, xa dispoñible, pode conseguirse a través do CCP Xaquín Lorenzo e no Servizo de Publicacións da Deputación de Ourense. Trátase dun texto imprescindible para coñecer en profundidade a figura de Avelino Cachafeiro e comprender o seu legado dentro da música e da cultura galega. Nun ano tan significativo como 2024, cando se conmemora o centenario da súa histórica vitoria en Santiago, este artigo serve como homenaxe á súa memoria e á pegada imborrable que deixou na identidade galega.