Música relixiosa

Nesta sección, profundaremos na riqueza da música relixiosa interpretada na zona de Cerdedo.

A primeira obra a tratar da Novena ao Divino Ecce-Homo, que supostamente se atribúe ao músico Constantino Paz. Infelizmente, a Novena pode dicirse que se perdeu para sempre, pero grazas aos guións musicais que o músico cerdedense Julio Durán deixou por escrito do que recordaba da mesma, é posible facerse unha idea de como soaba esta obra. Estes, compartidos con Manuel Campos e Rubén Troitiño, son un testemuño valioso do patrimonio musical desta comunidade.

Outra das obras é o Viacrucis, que se cantaba en Tomonde a finais do século XIX, é outro exemplo vivo da profunda conexión entre a música sacra e a devoción relixiosa na historia desta comunidade.

Estas prácticas musicais sacras forman parte do rico patrimonio cultural e relixioso desta zona de Galicia, e continúan a ser fonte de inspiración espiritual e conexión comunitaria para os seus habitantes.

Tamén facer unha mención especial a Jesús Gómez Veiga, cerdedense de adopción, un home cuxo nome resoou en varios recantos de Galicia a comezos do século XX, deixando pegada tanto na súa profesión como notario como na súa paixón pola música. Naceu como o cuarto fillo de José Benito Gómez, sastre de profesión e músico na Banda do Hospicio, e Ramona Veiga Mosquera, contraendo matrimonio o 3 de febreiro de 1856. Os seus irmáns foron Ramona (1858), José (1864), Gerardo (1867), e Elisa Gómez Veiga (1874).

Os varóns destacaron como violinistas, mentres que Elisa era pianista, aínda que no ámbito doméstico. Tanto Gerardo como José foron músicos na capela musical da catedral, ademais de participar na orquestra do Teatro e configurar unha agrupación camerística coa que amenizaban os cafés da cidade en 1882, formada por José, Gerardo, Valverde e Brage. En 1889, gañaron o primeiro premio co sexteto formado polos irmáns Gerardo, José e Jesús, Enrique Lens, Cimadevila e Soto, en Pontevedra.

Como notario, a súa labor estendeuse ao longo de diferentes localidades galegas, dende Pontedeume ata Chantada, pasando por Monforte ou Santa Comba. Sen embargo, non só destacou no ámbito legal. Na prensa da época, atopamos referencias á súa contribución á vida cultural de Cerdedo e arredores. En 1914, mencionase a súa participación nas festividades en honra ao Ecce-Homo, onde, cunha pequena agrupación local e baixo a súa dirección, interpretou motetes durante a novena.

O seu falecemento en 1939 foi marcado pola prensa da época.

O guión da obra consta de liñas melódicas transcritas polo músico Julio Durán. A que foi cedida a Rubén Troitiño inclúe varios movementos como o Ave María, Gloria Patri e Santo Dios, xunto co nome dos instrumentos encargados de interpretalos: trombón e tuba.

Con todo, permanece enigma a existencia de mais movementos na Novena, así como as liñas melódicas dos outros instrumentos que poidan integrar esta composición sacra.

[...] Pero a peza máis coñecida saída do inxenio dos músicos cerdedenses é a Novena ao Divino Ecce-Homo, atribuída xeralmente a Constantino Paz. O músico de Cabenca, Eduardo Troitiño, que ano tras ano segue a cantar esta novena co Coro Parroquial de Cerdedo, nos contaba o seguinte: 

“A Novena do Ecce-Homo completa podería estar na casa vella de Touqueira. Pero un ano que tocaran os de abaixo a Novena do Ecce-Homo, foi Manolo Lavandeira facerlle unhas copias. Porque nós hoxe non cantamos o que é a novena completa, a escrita por Constantino. Antes, a Novena do Ecce-Homo, como se tocaba coa musica, cantábanse unhas estrofas e despois cantábase o Dios te Salve, o Gloria Pater a Santa María. E quedaba moi ben o baixo cando empezaba: pom, pom...pom,pom. Pero esa parte hoxe non se pode facer sen a banda. Agora sacáronlle esas partes, porque antes non había misa. Era solo a novena, que duraba moito máis.“ 

Aínda que algunha xente lembraba tela visto en tempos relativamente recentes, por desgraza non demos coa partitura orixinal desta novena. [...]

Aparte da Novena do Ecce‐Homo, a música relixiosa ocupaba unha parte moi importante do repertorio das bandas cerdedenses. Entre as misas interpretadas, estaba a Misa de Rebordeses, a tres voces e a Misa de Pío XXII. [...] 

Viacrucis que se cantaba en Tomonde a finais do Século XIX.

06 DE FEBREIRO – EL PROGRESO – ANO VIII NÚMERO 1273

DE LA PROVINCIA

CERDEDO

Prometen resultar animadísimos los festejos que anualmente se celebran en este pueblo en honor a Cristo Redentor bajo la advocación especial de Ecce-Homo. El sábado 7 del próximo Febrero dará comienzo la novena en la cual interpretará escogidos motetes una muy bien afinada orquesta formada por entusiastas jóvenes de esta localidad bajo la batuta del competentísimo músico e ilustrado Notario de esta localidad D. Jesús Gómez Veiga.

El sábado 14 anunciará el comienzo de las fiestas a las doce de la mañana un disparo de 21 bombas con repique de campanas, por la tarde hará su entrada la banda municipal de Pontevedra recorriendo las calles tocando alegres pasodobles.

A las siete de la tarde dará comienzo la verbena que será amenizada por la ante dicha banda alternando con varias gaitas del país, quemándose en los intervalos gran cantidad de fuegos de aire y de artificio confeccionado por el reputado pirotécnico D. José Varela y elevándose al mismo tiempo globos de diferentes tamaños y sorprendentes figuras.

Día 15.- 21 bombas anunciarán el principio de los festejos de este día, volviendo de nuevo a recorrer las calles de este pueblo la banda de Pontevedra tocando alegres dianas, mientras que las poéticas gaitas hacen despertar el alma gallega con características alboradas.

A las ocho de la mañana habrá misa de comunión y a las once dará principio a la solemne, en la cual el coro estará formada por la mentada orquesta. Expondrá a los fieles el paraje que se conmemora de la vida del Redentor el elocuente orador Reverendo P. Nolasco Gaite, Conmendador de los Mercedarios de Sarria.

Terminado éste saldrá procesionalmente la hermosa efigie de Ecce-Homo escoltada por el cabo comandante y números a sus órdenes de este puesto, recorriendo el itinerario acostumbrado.

Por la tarde habrá baile campestre amenizado por la banda y gaitas antes dicha y por la noche verbena con sorprendente iluminación eléctrica quemándose bonito fuego de aire y de artificio e infinidad de globos, terminando los festejos de este día con el disparo de una gran cantidad de bombas.

Día 16.- Las mismas dianas, misas, baile campestre, fuego y verbena, que el día anterior dando termino los festejos con el disparo de infinidad de bombas.

Ahora bien,  lo que hace falta es que el tiempo permita que puedan celebrarse tan hermoso festejos y de ser así tendremos la satisfacción de ver entre nosotros infinidad de romeros de distintos pueblos de esta provincia.

El Corresponsal.

Cerdedo, 5-2-14.