Victor Castro Cachafeiro Bugallo

Na revista Cotaredo do ano 2006 publicábase o seguinte:

O gaiteiro que só comía porco

Francisco Rozados, "Rochi"

Diriase que as prescripcións médicas non foron escritas segundo para qué persoas. Un home que só xante e cee con carne de porco e ademais fume dúas caixas de cigarros diarias estaría, en teoría e conforme ás consellas facultativas, condenado a non durar moitos anos. Victor Castor Cachafeiro, o artista da gaita de quen se cumprirá o vindeiro18 de setembro o centenario, fixo esa dieta durante anos e durou oitenta e seis.

Medrar á sombra dun gran home e artista como foi Avelino Cachafeiro, o mellor gaiteiro de Galicia nos albores do século pasado, non debeu de ser doado. No ano 1936, o ano en que comezou a Guerra Civil despois de se disolver o cuarteto que tantas paixóns erguera nas dúas primeiras décadas do século XX Castor segue a tocar de cando en vez pola bisbarra, acompañado polo seu sobriño Maduro á gaita e por Caladiño á percusión en espaciadas ocasións mesmo os acompañaba Avelino, pero a situación xa non é a mesma para múisca tradicional, que comeza a declinar ante as preferencias do público polas grandes orquestras. Aínda así, Castor resiste bastantes anos antes de se dar por vencido e coller o camiño sen volta da emigración. No ano 1948, o mesmo no que falece o grande pintor presqueirense Virxilio Blanco, aínda é Castor quen solicita a licencia para a apertura do nacente cine que levaría o mesmo nome có da sala de baile fundada polo seu irmán Avelino: "Cine Changüí".

É no ano 1952 cando abandona a terra que vira nacer e consagrarse coma un dos mestres da gaita para establecerse en Caracas. Alí, o seu labor social e musical é digno de enxalzamento. Formará a centos de músicos e fundará tamén varias formacións de música tradicional, entre elas o grupo de gaitas Celta, grupo oficial da "Hermandad Gallega de Venezuela". Este buque insignia da "Hermandad" sería fundado dez anos despois da súa chegada ó país venezolano e dous anos despois da fundación da propia "Hermandad", e sería dirixido por castor ata a súa morte, acaecida o 22 de xullo do ano 1992. A impronta de Castor no centro galego foi semellante á que tivera o seu irmán Avelino na Pontevedra dos anos vinte. O seu espírito aínda fica alí, inmortalizado nun busco realizado polo escultor Fermín Lacarra á entrada do teatro "Rosalía de Castro". A súa gaita a mesma coa que gañara o premio "Alborada de Veiga" no ano 1928 en Santiago, o seu chaleco e as múltiples condecoracións que obtivo ó longo de toda a súa carreira tamén teñen un lugar privilexiado nunha vitrina da propia "Hermandad", legadas pola súa familia para lembranza das presentes e futuras xeracións de galgos que viven a república venezolana.

Castor tivera o seu propio papel dentro do cuarteto de música tradicional fundado polo seu irmán maior. Nas Olimpiadas Populares de Barcelona do ano 1936, Castor compuxera a "Marcha de Guerra", con tan mala e coherente sorte que o día en que chegaron á cidade condal, declarouse a triste Guerra (in) Civil da que agora se cumpren 70 anos. lan convidados para actuar nesas Olimpiadas, e tiñan pensado des filar pé con pé co patriarca Daniel Castelao, a quen os unía unha fonda e fructifera amizade desde o ano 1924. Cumpríanse tres anos da morte do irmán Bautista e oito da de Fermín, pai dos gaiteiros. O grupo xa non era, polo tanto, o orixinal, pero as almas fortes seguían sendo as de Avelino e Castor, os dous compositores e encargados dos arranxos musicais das pezas que con tanta fortuna tocaban ante públicos entregados de antemán. 

Pero, como xa dixemos, o labor fundamental na vida de Castor xorde trala súa marcha á capital venezolana. No ano 1952 é chamado polo Centro Galego de Caracas coa intención de formar un grupo folklórico. Era a segunda vez que cruzaba o Atlántico, pero esta vez, sen el ser consciente, de xeito definitivo. Despois de cumprir con ese cometido no Centro Galego, é chamado tamén polo Lar Galego para a mesma misión. É nese intre cando a súa dona e os seus fillos parte tamén cara a Venezuela para establecerse con el. Ese feito demostra que a intención, xa naquel entón, de Castor, é a súa radicación definitiva no país bolivariano. A súa dona era mestra de escola, e a partir dese intre e nos seguintes oito anos, os dous exercerán coma mestres normalistas na escola parroquial "El Recreo", educando a varias xeracións de rapaces e mesmo incorporando á vida moderna a adultos analfabetos. Despois, tamén seguirían exercendo a profesión docente nos colexios Barcelona, Nuestra Señora de las Mercedes, Maracuay e San Marcos, en El Llanito. 

No ano 1960 chegou a unificación das casas galegas de Venezuela, no que se deu entón en denominar "Hermandad Gallega", e da que pasou a formar parte Castor coma integrante do antigo Lar Galego. Para a "Hermandad" crearía, como xa se ten contado, o grupo de gaitas "Celta", e pasaría a ser toda unha institución en Venezuela. Nos finais dos anos setenta e comezos dos oitenta do pasado século, aínda organizaría un grupo infantil en Maracaibo, sen deixar de vivir en Caracas. Ese grupo tomaria o seu nome. 

Varias xeracións de gaiteiros, pois, foron iniciados e conducidos polo mestre Castor Cachafeiro e o seu labor didáctico nos diferentes centros de emigrantes galegos. Hoxe continúa vivo e presente na memoria dos galegos de Venezuela, coma exemplo de home tenaz e entregado á causa da música tradicional galega, E, como advertimos, entregado tamén á gastronomía máis nosa, a que lle serviu para se manter "mozo" contra a opinión dos galenos, ata os seus oitenta e seis anos. Se vivise hoxe, o mestre Castor alcanzaría, neste letras para lembrar a un dos homes dos que todo Soutelo, todo Forcarei e toda a Terra de Montes se debe sentir orgulloso, Otero Pedrayo, o patriarca das letras que prologou o libro de poemas de Avelino, deixou escrito estas fermosas verbas: "traballou o galego a terra con incansable ansia de facela paisaxe... combinou o desexo das rutas do mundo co entrañado amor polo horizonte nativo". Semellan feitas pensando en Castor, un home, un artista que traballou primeiro na terra que o viu nacer, que emigrou a outro continente, pero que nunca esqueceu nin deixou de practicar o amor polo horizonte nativo, onde tamén o lembramos coa seguridade de ter nel a un dos eximios representantes da raza dos bos e xenerosos. Irmandámonos, ×a que logo, co outro lado do Atlántico, cos residentes en Caracas, Maracaibo, Maripérez ou Valle Fresco, neste amor conxunto por unha das figuras insignes da nosa música, Castor, o cerraportelos dos irmáns Cachafeiro.

Xullo de 2006

Un recordo de como Anxo Mijan Caxiao coñeceu a Victor Castor Cachafeiro no ano 1983. Un anaco de historia viva chegada da man de Hugo López Arias onde podemos escoitar a Anxo contando de primeira man como foi a súa vivencia: